Het opsporen van storing op de 2m amateur band

Dit succesverhaal is van Andrew, VK3FS. Bedankt Andrew…

Opmerking: Dit verhaal is een vertaling uit het Engels van de Australiër Andrew, VK3FS.

Of de Nederlandse RDI net zo voortvarend is in het oplossen van door zendamateurs ondervonden storing als de Australische ACMA is nog maar de vraag…

Of het nu een vervelend zoemen of brommen is, radio storing kan het plezier in onze hobby danig verzieken. Het opsporen en het herstellen kan zo’n uitdaging zijn die ons echt op de proef stelt, maar dat hoeft niet zo te zijn.  Dit is het verhaal van mijn lokale QRM en hoe ik het heb opgelost.

Achtergrond

Telkens weer ging de squelch van mijn 2 meter FM set open door een  harde brom. Dit gebeurde op elk willekeurig tijdstip. Na een paar maanden, werd het wat zwakker. De storing klonk als een 50Hz brom die leek te variëren in sterkte. Het kwam en verdween gedurende vele maanden tot het punt dat ik het bijna was vergeten, en dan, als ik het totaal niet verwachtte, was het er weer, harder dan ooit. Het duurde ongeveer 5 of 6 maanden voordat ik besloot in actie te komen en er iets aan te doen.

In een vorig leven was ik gek op vossenjagen, dat is het peilen van kleine verstopte zenders (vossen), voordat jullie mails beginnen te sturen. Zeker gedurende 20 jaar na afstuderen deed ik als zendamateur veel aan het jagen op kleine zenders door parken en tuinen van Melbourne en daarbuiten. Ik heb veel peilontvangers, antennes, voorversterkers en een enkele vos (zender) gebouwd. Ik ben zelfs een paar keer op reis gegaan naar Zuid Australië voor de Nationale Kampioenschappen. De sport kwam zelfs op TV!

Apparatuur

Een van de beste dingen voor het monitoren van storing is een SDR radio. Software Defined Radio’s zijn meestal computergestuurde radio’s bestuurd door 3rd party software.

Ik heb RSP1, dat wordt bestuurd door SDRuno. Wat je hier op deze pagina ziet zijn video’s en screenshots van de software in actie. Ik heb ook een IC-9700, ook een nieuwe generatie SDR van Icom. Deze is gekoppeld aan een draaibare 2m Yagi antenne. Tenslotte heb ik nog een paar  2 m signaaldetectoren (“snuffelaars”), bestaande uit een 3 elements 2m yagi met een ontvanger die de signaalsterkte converteert naar een geluidsfrequentie. Hoe sterker het signaal, hoe hoger de toon. Om te oefenen gebruikte ik een VK3YNG signaaldetector.

Wat nu te doen?

Het was zaterdag 28 september. De QRM had net de squelch op de FM doos geopend, dus besloot ik met de antenne rond te draaien om te zien of ik een richting kon bepalen waar de storing vandaan kwam. Eerst dacht ik dat het van dichtbij zou kunnen komen, dus na een paar snelle testjes, zoals het uitschakelen van de netwerk router en modem etc., maar het ging niet weg. Het signaal op de 9700 was erg sterk, en erg breed. Vanaf mijn QTH had ik een noordelijke richting gepeild.

De storing opsporen kan een van de meest uitdagende taken zijn voor een radiozendamateur. Sommige storingsbronnen zijn gelijkblijvend, andere variëren. Soms kan de storing van frequentie veranderen, zoals in dit geval, en andere zitten stabiel op één frequentie. Sommige gevallen kunnen zich onder je neus bevinden, andere kilometers ver weg. Weer anderen zijn tijdelijk van aard, bijvoorbeeld bij wegwerkzaamheden of een  bouwterrein.

De SDR (zie afbeelding) toont de storing. Klik op de afbeelding om hem te vergroten, en dan zie je het CW baken te Waverly, zo’n 50 km hier vandaan, enige lokale LAN storing, en de gewraakte QRM. De waterval weergave laat zien dat de QRM over de hele band verloopt.

De storing kon worden gehoord van 145.0 MHz helemaal tot 147,5 MHz

Nadat ik had vastgesteld dat de storingsbron niet lokaal was, pakte ik een signaaldetector uit de garage, en bewoog hem in het rond om te zien of de richting overeen kwam met die van de yagi antenne aan de 9700. Dat was zo – richting 5°. Hoogste tijd de buren de stuipen op het lijf te jagen en de straat af te lopen. Wat zou het kunnen zijn? Iemands goedkope LED spotje? Een omvormer van een zonnepaneel misschien?

Ik liep ongeveer 1 km en het werd me snel duidelijk dat het signaal niet zo dichtbij was als ik dacht, dus liep ik terug naar huis, pakte een portofoon en sprong in de auto. Na even kijken op Google Maps reed ik 2 km noordwaarts van mijn QTH terwijl ik het signaal de hele tijd in de gaten hield op mijn dual bander in de auto. Het signaal werd erg sterk in de buurt van een basisschool. Hmmm, een bewakingsmonitor misschien?

Tijd voor een wandelingetje met de signaaldetector

Er aan terugdenkend hoe veel plezier ik aan vossenjagen had ging ik richting de basisschool, gewapend met een snuffelaar en een portofoon. Toen de frequentie verliep kon ik die volgen op de portofoon en de YNG snuffelaar erop afstemmen. Thuis stond die op niveau 1 qua verzwakking. Niet veel. In de school werd dat 4 tot 5, wat erg dicht bij is! Het was donker en toen ik bij poort aan de andere van de speelplaats naar buiten ging, kwam ik uit op een straat met een paar woningen op een relatief groot terrein. Ik kon niet verder gaan. Een muur van afrastering en uitritten met poorten betekende dat ik naar de andere kant van de huizen moest om de stoorbron te vinden, dus ging ik weer terug naar de auto.

In de auto was het signaal volle uitslag, zowel op de porto als de mobilofoon.

Een korte blik op Google Maps liet zien dat er geen weg achter deze huizen was, ik was in een semi landelijk gebied. Op z’n best kon ik aan beide zijkanten komen. Na wat rijden door een paar straten, met de bron haaks op de rijrichting, wees de signaaldetector naar één specifiek huis. Nu dacht ik dat ik de bron had gevonden. Ik ging terug naar hetzelfde huis met 2 verdiepingen, dat erg nieuw was. Het bord van de aannemer hing nog aan de voorkant. Dat was het succes van de zaterdag avond. De volgende morgen zou ik bij daglicht terugkomen om mijn vermoedens te bevestigen.

Een bezoek al de volgende dag bevestigde de bron van de storing. Dus tijd om hulp in te schakelen van de ACMA (Australische RDI / Agentschap) om de mensen van dat huis op de juiste manier te benaderen.

Na contact te hebben gezocht met de ACMA via hun website werd ik enkele dagen later gebeld door de lokale radio inspecteur. Hij zei dat hij de volgende ochtend in de buurt was en zou komen kijken. Hij stelde me verder nog wat vragen om een beter beeld te krijgen van de situatie. Na thuiskomst van het werk de volgende dag was ik aangenaam verrast dat de QRM was verdwenen. De band was helemaal verschoond van die lelijke brom, en het vervelende steeds weer openen van de squelch door die brom was ook weg. Ik was nogal onder de indruk van het feit dat door het informeren van de ACMA  ’s zondags resulteerde in een oplossing op de woensdag erna. Maar 4 dagen!

Enkele dagen later ontving ik nog een telefoontje van de ACMA. De boosdoener was een goedkope TV versterker boven in de mast die zichzelf inkoppelde in de TV antenne die richting de TV zender in het noorden stond. Dit verklaarde waarom de QRM 10 tot 15 km ver weg kon worden gehoord. De bezitter was gevraagd deze te vervangen. Ik neem aan dat ze dat hebben gedaan.

Enkele handige tips

• Verzamel zo veel mogelijk informatie gedurende langere tijd over de storing inclusief tijdstip van waarnemen, met tussenpozen of voortdurend, variatie in sterkte, en belangrijk, het weer. Ook elke aard van storing, zoals elk mogelijk geluid dat kan worden waargenomen.
• Maak indien mogelijk een geluidsopname van de storing, want de RDI kan er naar vragen.
• Als je een SDR programma bezit, maar dan enkele screenshots van de QRM. Nog beter, neem een video van het scherm op. Ik heb enkele screenshots opgestuurd bij mijn melding van de storing.
• Als je een richtantenne hebt, zet dan de richting op een kaart uit. Verkleinen van het zoekgebied met de storing maakt het makkelijker deze te vinden. Een straatadres of lengte- en breedtegraden worden zeer op prijs gesteld door diegene die op onderzoek uit gaan.
• Als je merkt dat het signaal veel te sterk wordt, naarmate je dichterbij komt, probeer dan er iets naast af te stemmen, of verwissel de gevoelige antenne voor een minder gevoelige, bijvoorbeeld een rubberduck of zelfs een dummyload.
• Laat de RDI ter plaatse in gesprek gaan met de eigenaar van de storingsveroorzaker.

Verder lezen

ACMA Interference to radio communications

QRM guru is an online educational and general information resource by RASA.

Nogmaals bedankt Andrew, en gefeliciteerd met bereikte resultaat.