Hoofdcategorie voor blog posts

Zondagochtendronde 03 DEC 2023

De ronde werd verzorgd door Albert PA5OXW vanuit Ulestraten via de regio-repeater PI3ZLB op 145,725 MHz. De ronde was ook live te volgen via de stream op Jitsi: http://meet.jit.si/pi3zlb

Propagatienieuws – 2 dec 2023

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Een grote contest zoals de CQ Worldwide DX van vorige week levert veel activiteit om de propagatie te bestuderen. Bijzonderheid hierbij was een geomagnetische storm met poollichtverschijnselen in het midden van de contest. Er waren abnormaal luide DX-signalen op de lagere kortegolfbanden. Alle bovenste kortegolfbanden waren wereldwijd open. De 10m band ging open op de radiopaden die over de poolgebieden liepen nadat de geomagnetische k-index zondagochtend opnieuw onder de vier dook. De vele bakens en FM-relais waren duidelijk hoorbaar. Op de middag bereikte MUF3000 de 40 MHz. De ionosfeer was opmerkelijk snel weer gekalmeerd.

Meestal duurt dat herstel één tot drie dagen. Het is echter ook een teken dat het magnetische veld minder gevoelig reageert op veranderingen in de zonnewind door de naderende zonnewende. Desondanks beleefde vooral Europa weer een poollicht dat tot ver in het zuiden reikte.

In de afgelopen dagen is de zonneflux gedaald van 187 naar 162. Tegen het midden van de week werd het al duidelijk dat de aarde opnieuw onder invloed zou komen van coronale massa-ejecties.

Dit werd veroorzaakt door een magnitude 9,8 M-flare op dinsdagavond. Modellen van NOAA bevestigden dat een “canibal” CME onze planeet zou raken op 1 december. Canibal CME’s ontstaan wanneer een snelle CME een langzamere CME voor zich uit duwt. De combinatie bevat intense, verwarde magnetische velden die poollicht kunnen veroorzaken wanneer ze de aarde raken. [meer info op https://svs.gsfc.nasa.gov/20067 ]

Als een canibal CME zoals voorspeld de aarde zou raken op 1 december, zou er een zware geomagnetische storm van categorie G3 kunnen ontstaan, volgens ruimteweerwaarnemers van het Amerikaanse weerbureau NOAA.

Op 1 december was het effect duidelijk meetbaar. Het noorderlichtbaken DK0WCY registreerde een duidelijke inslag in het eerste uur van 1 december. De DSCOVR-ruimtesonde registreerde vervolgens kort voor negen UTC de tweede knal.

Kort voor het middaguur had het magnetische veld van de aarde een k-waarde van 7 bereikt. Er was een sterke magnetische storm van klasse G3 aan de gang en de MUF3000 stortte zichtbaar in. De ionosonde in Dourbes, België, registreerde 39 MHz om 1030 UTC, twee uur later nog maar 28 MHz. Maar ook hier herstelde de ionosfeer zich snel en tegen 1500 UTC was de waarde al weer boven de 40 MHz.

HF-vooruitzichten

Dit weekend zullen de geomagnetische activiteit en zonnewinden aanvankelijk langzaam afnemen, maar er zijn nog meer stormachtige intervallen te verwachten met een Kp index die af en toe oploopt tot boven 5.

Dit is te wijten aan een groot coronaal gat dat zich momenteel verplaatst naar een naar de aarde gerichte positie in de zuidelijke heliosfeer. Zo’n coronaal gat is een opening in de zonneatmosfeer die verbonden is met open magneetveldlijnen. Vanuit deze zones stromen zonnewinden met hoge snelheid de ruimte in en trekken ze aan het magnetische veld van de aarde als ze hier aankomen. Dit coronale gat CH 76 zal daarom tot 4 december ons radioweer blijven beïnvloeden.

Dit maakt een precieze voorspelling van het radioweer voor de komende dagen niet eenvoudig.: De MUF zakt ’s nachts soms onder de 5 MHz. Bij zonsopgang is hij vaak al boven de 20 MHz, twee uur later rond de 30 MHz, ’s middags boven de 35 MHz, bij zonsondergang nog steeds boven de 24 MHz en twee uur later nog steeds rond de 18 MHz. De waarden zullen waarschijnlijk afnemen in de loop van de week, omdat de zonneflux zal dalen van ongeveer 160 eenheden naar ongeveer 140 eenheden.

Vanwege de winterse propagatieomstandigheden is het echter zeker de moeite waard om ’s middags 7 MHz te observeren, omdat de ervaring leert dat hier altijd verrassende openingen zijn. DXers moeten ook een oogje houden op 80 m ’s nachts en 160 m in de schemerfase.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

Door een naderend lagedrukgebied wordt wat koudere lucht over land aangevoerd met wat hogere windsnelheid. Kans op tropo condities is voorlopig nihil.

Ook in de komende dagen zijn er buien te verwachten; regenscatter is dan een schrale troost voor wie op de GHz banden actief is.

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

Door een naderend lagedrukgebied wordt wat koudere lucht over land aangevoerd met wat hogere windsnelheid. Kans op tropo condities is voorlopig nihil.

Ook in de komende dagen zijn er buien te verwachten; regenscatter is dan een schrale troost voor wie op de GHz banden actief is.

December wordt, zoals gebruikelijk, gekenmerkt door de terugkeer van een van de meest actieve (en waarschijnlijk meest betrouwbare) grote jaarlijkse buien: de Geminiden.

Het maximum van de Geminiden wordt verwacht op 14 december om 19 uur UTC, met ZHR = 150 op het hoogtepunt. De ZHR op het maximum is de laatste decennia licht gestegen en bereikte 140-150 in alle recente jaren. Aangezien de piek de afgelopen jaren lichte tekenen van variabiliteit in snelheid en timing vertoont, moet opgemerkt worden dat de betrouwbaarder waargenomen maxima in de afgelopen twee decennia allemaal voorkwamen binnen de periode14 december 2023, 03u tot 24u UT.

Bijna-piekwaarden houden meestal enkele uren aan, terwijl zwakkere meteoren bijna een dag voor het visuele maximum het talrijkst zouden moeten zijn. De Geminidenpiek is meestal vrij breed (en zorgt dus voor een dagenlange periode van goede MS-activiteit), hoewel de snelheid soms vrij snel afneemt na het maximum.

Op het noordelijk halfrond is Ursiden de interessantste van de kleinere buien in december. Ursiden veroorzaakte twee grote uitbarstingen (in 1945 en 1986) en verschillende andere snelheidsverhogingen zoals in 1988, 1994, 2000, 2006, 2007 en 2008 (de laatste waarschijnlijk beïnvloed door de relatieve nabijheid van de moederkomeet van de bui, 8P/Tuttle, bij het perihelium in januari 2008), 2011, 2014, 2015, 2017 en 2020. De moederkomeet passeerde zijn perihelium op 27 augustus 2021. Het maximum is vrij smal en fluctueert van jaar tot jaar.

Een filament ontmoeting wordt verwacht op 22 december.

Bij oplopende Kp meetwaarden is er verhoogde kans op aurora. Houdt sites als poollicht.be goed in de gaten

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de maan positief en dalend en wordt negatief op donderdag de 7e. Maandag de 4e is apogeum wanneer de maan het verste weg is dus verwacht padverliezen op hun hoogst. 144MHz hemelruis is de hele week laag.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentredarc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.ukswpc.noaa.gov,  en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl

Zondag ochtendronde 26 november 2023

De ronde werd verzorgd door Ron PE8E , met een rondstraler op het balcon vanuit Vaals, via de regio-repeater PI3ZLB op 145,725 MHz.
De ronde was ook live te volgen via de stream op Jitsi: http://meet.jit.si/pi3zlb

Propagatienieuws – 25 nov 2023

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Begin vorige week zorgde de herfstachtige ionosfeer wereldwijd voor overwegend goede DX-condities op alle hogere banden.

De 10m-band was goed vorige week met de KQ2H-repeater op 29,620MHz FM die sterk binnenkwam in de namiddag. Er waren ook genoeg SSB-signalen te werken tussen 28,4 en 28,5MHz.

Tijdens de schemering waren er bruikbare tot goede DX-signalen op de lagere banden. De signalen van DX-peditie 4W8X uit Oost-Timor waren uitstekend van 10 tot 80 meter. Enkel 160 meter, de meest geomagnetisch gevoelige band, was slechts op enkele dagen bruikbaar voor DX.

Terwijl de zonneflux afgelopen zondag nog 140 eenheden bedroeg, steeg hij snel tot 190 eenheden in het midden van de week.

Zo’n aanzienlijke stijging gaat echter ook gepaard met een verhoogd flarerisico: AR 3490 en 3492 zijn nog steeds de belangrijkste focusgebieden op de oostelijke helft van de zon. Ze worden nog steeds beschouwd als de regio’s met de grootste kans op een opmerkelijke zonnevlam. Net als AR3500, die zich bij hen heeft gevoegd in het zuidoostelijke kwadrant van de zon. Ondertussen is het aantal zonnevlekgebieden toegenomen tot een totaal van twaalf.

De kans op een gematigde zonnevlamuitbarsting is momenteel 60 procent. Ondertussen is het coronale gat CH75 naar het noordwestelijke kwadrant van de zon gedraaid en heeft zo een positie bereikt die de aarde kan beïnvloeden.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen verwacht NOAA een zonneflux van circa 175. De zonnewind zal het aardmagnetisch veld echter stimuleren, zodat de een turbulente, veranderlijke geomagnetica kan worden verwacht.

Op vrijdagochtend is een CME  waargenomen die naar verwachting de aarde schampen aan het begin van de week. De Kp index kan daardoor soms oplopen tot 5. Er wordt dan ook verwacht dat het aardmagnetisch veld pas op dinsdag tot rust zal komen.

Voor de CQ WW DX contest in het weekend verwachten we deels goede, maar ook af en toe verstoorde propagatieomstandigheden. Voor het overige zal de MUF voor 3000 km afstand bij zonsopgang in ongestoorde omstandigheden de komende dagen rond de 21 MHz liggen en meestal boven de 30 MHz blijven tot zonsondergang. Ongeveer twee uur later zakt het naar 14 MHz en rond middernacht zit het op 10 MHz. De MUF3000 bereikt uiteindelijk kort voor zonsopgang waarden van rond de 8 MHz.

Het typische wintereffect is hier al merkbaar, namelijk een steeds snellere daling van de MUF na zonsondergang, zodat 7 MHz ’s nachts meestal de hoogste open band is. 5 en 3 MHz werken vrij goed, de middengolf en de 160 m amateurband zijn problematischer omdat ze erg gevoelig reageren op verstoringen in het magnetisch veld van de aarde.

Tip: Voor een volledige lijst van 10m bakens zie ‘Beacons and Repeaters’ van de ‘On the air’ pagina op rsgb.org

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

De weerpatronen zijn aan het veranderen met een koude noordwestenwind, maar een hogedrukgebied ligt nog te ver weg. Voor onze regio levert dat nog niets bruikbaars op voor tropo propagatie.

Een deel van de komende week wordt beheerst door lagedruk met regen of buien. Daarmee is er weer mogelijkheid voor regenscatter.

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

De november Orioniden meteorenregen verschijnt op de 28e met een lage Zenithal Hourly Rate, of ZHR, van drie per uur voor meteorscatter.  Voor aurora blijft het opletten voor een oplopende Kp. Op de LF-banden kan een flutter in het signaal een indicatie zijn, zoals woensdagavond te horen was op 40m CW. Bij echt sterke gebeurtenissen met een Kp-index boven bijvoorbeeld zes, loont het om de gebruikelijke plaatsen voor activiteit op de 6-, 4- en 2m-banden in de gaten te houden

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de maan positief en stijgt naar het maximum op woensdag de 29e. Padverliezen zijn laag aan het begin van de week, maar nemen toe. 144MHz hemelruis is laag tot matig gedurende de hele week.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentredarc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.ukswpc.noaa.gov,  en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl

Propagatienieuws – 18 nov 2023

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De solarfluxindex is afgelopen week verder gezakt naar een magere 120 en was het aardmagnetisch veld meestal rustig.

Afgelopen donderdag was het zelfs voor het eerst in bijna een jaar onder de 120. Dit is niet het einde van het maximum. Het is waarschijnlijker dat de huidige cyclus 25, net als sommige andere ervoor, ook een dubbel maximum zal vormen. Een kleine dip ertussen. Volgens de huidige voorspellingen zou het tweede maximum dan in 2024 zijn.

Het betekende dat de HF-propagatie niet uitmuntend was maar wel goed bruikbaar door de seizoensgebonden HF-condities zijn in de herfst.

De grafieken opPropquest.co.uk tonen dat de kritische frequentie voor de F2-laag nog steeds piekt op meer dan 12 MHz rond het middaguur. De kritische frequentie van de F2-laag is de hoogste frequentie waarbij radiogolven worden teruggestuurd naar de aarde als ze rechtstreeks de ionosfeer in worden gestuurd.

Dit geeft ons een maximaal bruikbare frequentie, of MUF, over een pad van 3000 km van meer dan 40 MHz. Interessant genoeg geeft het ons ook een MUF van meer dan 14,7 MHz over een afstand van 500 km voor verbindingen over een kortere afstand op de 20m band.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen wordt aanhoudend lage tot matige zonneactiviteit verwacht. Individuele M-klasse zonnevlammen lijken mogelijk met het oog op een nieuwe regio die momenteel naar de zuidoostelijke rand draait, evenals andere regio’s die naar de voor ons zichtbare zonneschijf zullen draaien tegen het begin van de week.

De zonneflux zal rond de 120 liggen, met een licht opwaartse trend. De geomagnetische activiteit zal grotendeels rustig zijn in het weekend, maar in de nacht van zondag op maandag zal de Kp index weer oplopen naar bijna 6 met een G2 storm.

Oorzaken zijn enerzijds een toename van de snelheid van de zonnewind als gevolg van een coronaal gat, en aan de andere kant zal de aarde zeer waarschijnlijk onder invloed komen van een coronale massa-ejectie.

De kans op aurora wordt hierbij beïnvloed door de Bz-component van het magnetisch veld van het interplanetaire magnetische veld of IMF. Dit wijst al lange tijd overwegend naar het zuiden, waardoor de Kp-index hoger is dan normaal. Dit betekent dat het IMF zich gemakkelijker koppelt aan het aardmagnetisch veld, net als twee staafmagneten die noord tegen zuid zijn gericht. Op zaterdagmiddag was het licht noordelijk, maar dit kan weer veranderen.

Nog even terug naar het begin van de maand. OK1HH merkte in zijn wekelijkse radioweercommentaar op 9 november op dat het STEVE-fenomeen (Strong Thermal Emission Velocity Enhancement) ook werd waargenomen tijdens het noorderlicht op 5 november. Het lijkt op het noorderlicht en kan zelfs bij een lagere k-index worden waargenomen. Het doet zich voor wanneer hete en snelle gasstromen (3000° C) door de magnetosfeer stromen.

Bij een lage Kp kunnen we verwachten dat de MUF varieert van circa 10 MHz in de nacht tot boven de 35 MHz overdag met pieken naar 40 MHz. In de eerste helft van de nacht blijft 10 MHz open, in de tweede helft 7 MHz. Over het geheel genomen zal de komende week wat onrustiger zijn dan de voorgaande – maar ook doorgaan met overwegend goede, winterse DX-condities.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

De schijnbaar eindeloze periode van onbestendig weer zal waarschijnlijk de dagen aanhouden tot een hogedrukgebied bij Ierland opduikt. Dit betekent opnieuw een week met slechts marginale tropo condities. Alleen de Belgische kust kan mogelijk aanhaken bij wat redelijke condities richting Normandië.

De lucht wordt over zee aangevoerd. In deze tijd van het jaar kan dit vaak betekenen dat er buien ontstaan. Het kan de moeite waard zijn om de regenscatter mogelijkheden in de gaten te houden voor stations aan de kust.

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

De piek van de Leoniden was afgelopen vrijdag en zaterdag. Het is een vrij brede periode van activiteit en met de kleine Moncerotiden die zijn hoogtepunt bereikt op de 22e, kunnen de omstandigheden voor meteorscatter nog steeds goed zijn gedurende de komende week.

In de nacht van zondag op maandag zal de Kp index weer oplopen naar bijna 6 met een G2 storm met een verhoogde kans op aurora.

EME

Voor EME-operators begint de declinatie van de maan op een minimum, maar deze stijgt de hele week en wordt laat op woensdag weer positief. Verliezen zijn het laagst met het perigeum van de maan op dinsdag de 21e. 144MHz hemelruis is laag de hele week. Perigeum is wanneer de Maan op zijn dichtste punt bij de aarde staat.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentredarc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.ukswpc.noaa.gov,  en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl

Zondag ochtendronde 19 november 2023

De ronde werd verzorgd door Ruud PA5RWD , met 10 Watt in een kruisyagi vanuit Maastricht, via de regio-repeater PI3ZLB op 145,725 MHz.
De ronde was ook live te volgen via de stream op Jitsi: http://meet.jit.si/pi3zlb

Zondagochtendronde 12 november 2023

De ronde werd verzorgd door Marc PA3GJL , vanuit Hulsberg, via de regio-repeater PI3ZLB op 145,725 MHz.
De ronde was ook live te volgen via de stream op Jitsi: http://meet.jit.si/pi3zlb

Links :

Propagatienieuws – 11 nov 2023

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Afgelopen zondag kwam ons ruimteweer in het nieuws.

Er waren schokgolven geregistreerd in de zonnewind als gevolg van een coronaal gat. Dit ging gepaard met een plasmawolk, precies op de baan van de aarde. Het was het resultaat van een uitbarsting van een filament op de zon. De sterkste magnetische stormen ontstaan door de combinatie van meerdere van zulke schokgolven, omdat het toch al onstabiele aardmagnetisch veld hierdoor nog turbulenter wordt. En zo brak er zondagmiddag een krachtige magnetische storm uit.

De meeste aandacht ging uit naar roodachtige lichtverschijnselen aan de hemel tot in het Alpengebied. Op de kortegolf waren de zoemende signalen die typisch zijn voor poollicht duidelijk hoorbaar. Daarvoor openden 17 en 15 meter weer kort in de late avond, waarna het MUF bergafwaarts ging (zie illustratie op https://t1p.de/niw2n ). Op maandag was 15 meter de hoogst openende band. Het duurde vervolgens twee dagen voordat de ionosfeer zich weer normaliseerde.

HF-vooruitzichten

De solarfluxindex zal in de komende dagen circa 145 zijn maar vertoont een dalende trend naar komend weekend met waarden die mogelijk onder de 130 zakken. Dit is nog steeds voldoende voor goede DX-condities op de bovenste banden indien het aardmagnetisch veld rustig blijft.

In de nacht van zaterdag op zondag wordt het opnieuw een stevige storm (kracht G2, Kp=6) met noorderlicht en aurora. Met een heldere, donkere hemel is er een verhoogde kans om poollicht te zien als het weer gunstig is, vooral in Scandinavië, Schotland, Ierland en ook Noord-Duitsland (fotografisch).

Dit komt doordat een halo-achtige coronale massa-ejectie (CME) de zon donderdag al heeft verlaten, gecombineerd met een uitbarsting van een gloeidraad aan de kant die naar de aarde is gericht – en dus perfect op de aarde is georiënteerd.

Na het passeren van de geomagnetische storm wordt het wat rustiger en zal de Maximaal bruikbare frequentie variëren tussen circa 34 MHz overdag en 7 MHz in de nacht.

Alle hogere banden zullen overdag weer bruikbaar zijn. 30m is alleen in het eerste deel van de nacht betrouwbaar en 40 meter kan ook dicht gaan voor een uur of twee kort voor zonsopgang.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

De huidige periode van onbestendig weer zal ook komende week aanhouden, met enkele vrij sterke weersystemen die storm en zware regen kunnen brengen. Met snel bewegende systemen is het zinloos om, met zo’n lange aanlooptijd, te proberen de exacte timing van elk individueel systeem vast te stellen. Tropo condities zullen marginaal zijn waarbij dit weekend de minst slechter periode is.

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

Je kunt nog steeds een verhoging zien in de kritische frequenties van de E-laag zien op propquest.co.uk . De laatste tijd vallen deze momenten in de ochtend, en hebben mogelijk effect op de 10m en 6m band. Het is niet helemaal duidelijk waarom de banden de afgelopen week zo betrouwbaar zijn geweest, maar het kan een gevolg zijn op meteoren.

We naderen de piek van de Tauriden-meteorenregen op 12 en 13 november. Deze wordt eind volgende week gevolgd door de veel grotere Leoniden op 17 en 18 november. Komende week wordt dus interessant voor meteorscatter.

Er was een mooie poollichtopening op 6m tot 2m laat in de middag op 5 november, waarbij de planetaire Kp-index 6 tot 7 bereikte. Dit leverde ook in ons land zeldzame visuele poollichtwaarnemingen. Aurora CW- en SSB-signalen klinken ‘waterig’ op de LF-banden en erg schor en fluisterachtig op HF en VHF.

In de nacht van zaterdag op zondag wordt het opnieuw een stevige storm (kracht G2, Kp=6) met noorderlicht en aurora.

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de Maan weer negatief en dalend en bereikt een minimum op donderdag de 16e. Padverliezen blijven dalen en 144MHz hemelruis is laag, behalve op maandag de 13e wanneer de Zon en de Maan dicht bij elkaar aan de hemel staan. Vanaf woensdag stijgt het naar een hoogtepunt van 2.900 Kelvin op donderdag.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentredarc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.ukswpc.noaa.gov,  en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl

Lezing over DMR door Marc PA3GJL – 8 nov 2023

Klik op “Lees meer” om alle slides van de presentatie over DMR door Marc PA3GJL te bekijken.