Archief voor categorie: blog

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Veel cijfers m.b.t. zonneactiviteit waren afgelopen week opmerkelijk. Op vrijdag een sterke magnetische storm van categorie G3; veertien actieve zonnevlekkengebieden, een zonnevlekkenaantal van 247 en een zonneflux van 227 – de hoogste waarde sinds januari 2023!

Toch is het resultaat is niet erg overtuigend. Dit komt doordat de bijna zomerachtige chemische processen in de ionosfeer voorkomen dat de hoge zonneflux leidt tot een langdurige opening van de 12 en 10 meter banden.

Het was een bijzondere situatie in de loop van vrijdag en daarom wordt er in dit radioweerbericht dieper op ingegaan. De late aankomst van een CME, die op 15 april de zon verliet, zorgde er aanvankelijk voor dat de snelheid van de zonnewind vrijdagochtend toenam. Deze werd verder versterkt door snelle winden van een coronaal gat. Bovendien draaide de belangrijke noord-zuidcomponent (Bz) van het interplanetaire magnetische veld IMF naar het zuiden met de komst van de CME, d.w.z. hij werd negatief. De aanvankelijk rustige geomagnetische activiteit nam in de middag toe en ontwikkelde zich tot een ware matige magnetische storm (G2/Kp 6), die af en toe de drempel overschreed naar een zware storm (G3).

De positieve fase die gepaard ging met de aankomst van een CME leidde op vrijdagochtend tot een korte opening van de band naar Australië. De condities daalden daarna en bleven de rest van de dag ver beneden verwachting. De stormachtige magnetiek bedierf vooral het radioplezier op de lagere banden.

HF-vooruitzichten

Tot het begin van de week moeten we rekening blijven houden met een sterkere zonnewind en wisselvallige, deels actieve, deels stormachtige aardmagnetisme. De zon zal matige activiteit vertonen met mogelijk verdere coronale massa ejecties (CME). Geïsoleerde M-klassse zonnevlammen worden verwacht met een waarschijnlijkheid van 75%. Zelfs als de actieve zonnevlekgebieden momenteel slechts een licht complexe magnetische configuratie vertonen, kunnen er ook geïsoleerde X-vlammen uitbarsten. De kans hierop is 20 procent.

In de loop van de week zou de zonneflux waarden tussen 190 en 200 moeten laten zien, voordat hij volgend weekend weer aanzienlijk daalt. Op magnetisch rustige dagen kunnen we zeker goede DX-condities verwachten tussen 10 en 21 MHz, 10 meter zou ook open moeten gaan, maar niet permanent. De voorbije dagen waren er de eerste, nog vrij aarzelende short-skip openingen via het sporadische E-laag. Er gebeurt ook iets op 50 MHz, waar nog steeds trans-equatoriale propagatie naar zuidelijk Afrika te vinden is.

Guglielmo Marconi had hier geen idee van toen hij met zijn experimenten met elektromagnetische golven begon. Op dit moment vieren we de 150e geboortedag van deze grote onderzoeker, ingenieur en technologiemagnaat. Marconi werd geboren op 25 april 1874 in Bologna, Italië, en was zoiets als de Elon Musk van zijn tijd. Hij had een blijvende invloed op de wereld van draadloze communicatie. Tot op de dag van vandaag wordt het Italiaanse woord “marconista” gebruikt als synoniem voor telegrafist.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

De kaarten op dxinfocentre tonen weer eens uitgebreidere gebieden van verhoogde tot sterke tropocondities tussen Ierland en Noord Spanje. Dit heeft te maken met een hogedrukgebied boven het Verenigd Koninkrijk. Voor onze regio is dat te ver weg, maar let levert wel wat rustiger weer op met minder kans op regenscatter (lees buien).

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

Dit eerste weekend valt samen met de piek van de Lyriden meteorenregen die de 21e en 22e piekt, dus het is de moeite waard om de gebruikelijke meteorscatterfrequenties te controleren. Als je niet bekend bent met de meteoorfrequenties en de variaties van dag tot dag, bezoek dan het uitstekende Radio Meteor Observing Bulletin op rmob.org dat elk uur een weergave geeft vanaf verschillende locaties over de hele wereld. Je kunt nog veel meer nuttige links naar bronnen over meteoorverstrooiing vinden door op rsgb.org te zoeken naar ‘meteor scatter’.

De zon is een beetje wakker geworden sinds vorige week en een paar aurora flutter signalen op de LF-banden suggereren dat we het nog niet moeten opgeven voor deze lente. Houd zoals gewoonlijk in de gaten of de Kp-index boven de 5 komt (maar niet in de komende dagen te verwachten)..

De late aprilperiode kan enkele vluchtige Sporac E-gebeurtenissen aan het begin van het seizoen opleveren, vooral voor de 10- en 6m-banden. Een paar zwakke 5MHz Sporadic-E kritische frequenties werden  afgelopen dagen genoteerd op de Dourbes plot op propquest.co.uk.

EME

Voor EME-operators wordt de declinatie van de maan vandaag, de 21e, weer negatief, maar de padverliezen nemen af omdat we gisteren, de 20e, het hoogste punt zijn gepasseerd. 144MHz hemelruis is laag maar neemt toe tot matig tegen het einde van volgende week.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentre ,  darc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.uk,  swpc.noaa.gov,  en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Afgelopen week was weinig spectaculair met overwegend rustige tot levendige geomagnetisme (Kp 2-3) en een weer wat oplopende zonnefluxindex. Vermeldenswaardig is wel een zonnevlam met een magnitude van M5,35 op donderdagmiddag (1706 UTC). De bron van de explosie bevond zich nog steeds achter de noordoostelijke rand van de zon. Daar waren al tekenen van: Een actief gebied zou het deel van de zon binnendringen dat in het weekend voor ons zichtbaar is. En dus aardgericht worden.

Het oude actieve gebied 3615 aan de zuidoostelijke rand van de zon zou ook weer zichtbaar en actief kunnen worden. Het veroorzaakte een paar weken geleden verschillende M-fakkels en een X-klasse uitbarsting.

We hebben te maken met de terugkeer van opvolgende regio’s in twee grote zonnevlekkengroepen boven de oostelijke zonnehorizon. Tegelijkertijd nemen we geen significante uitstroom van actieve regio’s waar boven de westelijke zonnehorizon. Een toename van de zonneflux in de orde van grootte van 160 eenheden is dus mogelijk in de komende dagen.

HF-vooruitzichten

Er zijn momenteel slechts vijf zonnevlekgebieden met eenvoudige magnetische configuraties op de zichtbare zonneschijf. De snelheid van de zonnewind is normaal. De geomagnetische omstandigheden zijn nog steeds overwegend rustig.

Het risico op zonnevlammen zal de komende dagen licht toenemen (M 35%, X 01%, Proton 01%), Zondag en maandag passeren twee massa-ejecties en zal het aardmagnetische veld wat actiever worden met een Kp van4 tot 5.

Beide CME’s zijn het resultaat van uitbarstingen van filamenten (respectievelijk 11 april /0540 UTC en 12 april /0020 UTC). Snelle zonnewind van een coronaal gat kan zich hiermee vermengen. Volgens het Amerikaanse weerbureau NOAA is er in het weekend kans op kleine geomagnetische stormen. De activiteit zal tegen dinsdag weer afnemen, dus we kunnen daarna een meestal rustig niveau verwachten, afhankelijk van de intensiteit van de zonnewind.

De propagatieomstandigheden zullen onveranderd blijven. De MUF varieert van circa 14 MHZ in de nacht tot 30 MHz rond het middaguur. De meest stabiele DX-signalen zijn op de 20, 17 en 15 meter banden. Luide signalen uit Zuid-Amerika zijn ’s ochtends te horen op 7, 10 en 14 MHz. 12 en 10 meter zijn zwakker wat betreft intercontinentale DX door de seizoensgebonden lagere MUF3000.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

Een hogedrukgebied boven de Alpen zorgt voor wat gebieden met verhoogde tot sterke tropo langs het kanaal en in de golf van Biskaje. It is echter maar van korte duur. Maandag en dinsdag is een lagedrukgebied in onze regio weer dominant met alleen kansen voor regenscatter.

Enkele weken geleden is aandacht besteed aan bliksemscatter op 1296 MHz. Op de blogspot van EI7GL is ook een post te vinden van bliksemscatter op 144 MHz over 277 km tussen Griekenland en Turkije  [ https://ei7gl.blogspot.com/2024/04/guest-post-example-of-lightning-scatter.html ]

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

Meteorscatter is de moeite waard aangezien we de piek van de Lyridenregen op 21 en 22 april aan het einde van volgend weekend naderen.

Door de rustigere zonneomstandigheden is het poollicht lager op de lijst komen te staan, maar het is nog steeds een goede oefening om op te letten als de Kp-index boven de vijf komt.

Het Es-seizoen zal naar verwachting snel beginnen. Je kunt het meestal zien aan luide short-skipopeningen op 10 meter in Europa. De 6 meter band is ook een goede indicator, bij voorkeur in de ochtend en late namiddag. Zuid-Europese stations genieten al van frequente TEP-openingen (TEP = Trans-Equatorial Propagation; zie [1]). De 40 MHz-band kan ook worden waargenomen. Deze werd in Spanje vrijgegeven voor een periode van achttien maanden in de frequentieband 40.650 tot 40.750 MHz. Meer informatie over 40 MHz is te vinden op [2].

[1] _https://k9la.us/Trans-Equatorial_Propagation.pdf <https://k9la.us/Trans-Equatorial_Propagation.pdf>_
[2] _https://ei7gl.blogspot.com/p/40-mhz.html <https://ei7gl.blogspot.com/p/40-mhz.html>_

Er zijn onlangs veel opmerkelijke Trans-Equatorial Propagation (TEP)-openingen geweest op de 144 MHz-band van Namibië naar (zuid) Europa. Het probleem met avondtype TEP is dat de signalen vaak erg vervormd zijn op 144 MHz en modi zoals FT8 vaak niet werken. Om dit probleem aan te pakken, zijn er geslaagde testen uitgevoerd met de mode Q65. Er is gekozen voor de frequentie 144,190 MHz om deze TEP-tests uit te voeren. Dit is NIET de officiële Q65-frequentie.

Het probleem is nu dat naarmate het nieuws van de TEP contacten zich verspreidde, Europese stations elkaar beginnen te werken op 144.190 MHz met Q65. Het probleem hierbij is dat ze de zwakke TEP-signalen uit Afrika blokkeren.

De organisatoren van de TEP-tests hebben de frequentie verplaatst naar 144,192 MHz om interferentie van EU naar EU contacten te voorkomen, maar de centrale boodschap is dat het gebied rond 144,190 MHz vrij moet blijven voor alleen TEP-contacten van Europa naar Afrika.

In volgorde zendt Afrika altijd als eerste uit, Europa altijd als tweede.

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de maan maximaal dit weekend, eindigend op de 14e, dus er zullen lange maanvensters zijn. We zijn voorbij het perigeum, dus de padverliezen nemen weer toe. 144MHz hemelruis is matig dit weekend en dan laag voor de rest van de week.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentre ,  darc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.uk,  swpc.noaa.gov,  en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De dalende trend in de zonnefluxindex is uitgekomen, met als tijdelijk dieptepunt een waarde van 111 op afgelopen woensdag. Het actieve gebied 3615 nam op 1 april afscheid met een laatste M-vlam, en sindsdien is het rustig op de zon. Dinsdag, woensdag en donderdag waren de eerste dagen sinds eind 2022 zonder een enkele C-, M- of X-vlam. Dit is een duidelijke indicatie van afnemende zonneactiviteit.

De laatste keer dat we zo weinig activiteit hadden was in november 2022, en met een flux onder 120 gaat de 10-m band slechts af en toe open.

Dit komt ook omdat de MUF niet meer zo sterk stijgt door het seizoen, hij gaat nog net over de 30 MHz, maar dit heeft al geleid tot merkbaar kortere openingstijden op 10 meter. Vier weken geleden opende de band betrouwbaar kort na zonsopgang, maar nu duurt het bijna tot het middaguur en gaat dan eerder dicht.

HF-vooruitzichten

Dit betekent echter niet dat de activiteitscyclus nu ten einde loopt. Integendeel, de zonneactiviteit vertoont nu weer een uitgesproken op en neer met een periode van twee tot vijf weken. Voor de komende week wordt daarom een toename verwacht, zij het nog bescheiden. NOAA en USAF verwachten een zonnefluxindex van 120 tot 140 en een lage Kp index tot 2. De bovenste banden zullen daarom allemaal open zijn, maar 10 meter zal niet langer open zijn van zonsopgang tot zonsondergang. Propagatie op de hogere HF-banden heeft zich verplaatst van Noord-Amerika naar noord-zuid paden, met name naar Zuid-Afrika en Zuid-Amerika.

20 meter bleef eind maart voor het eerst dit jaar de hele nacht bruikbaar. Dankzij het onrustige magnetische veld van de aarde en de afnemende zonneactiviteit was dit maar van korte duur, maar het geeft al wel de trend aan voor de komende weken en maanden. In elk geval is het genoeg voor 30 meter ’s nachts, op voorwaarde dat het magnetisch veld van de aarde rustig blijft. En dat zou de komende dagen inderdaad het geval moeten zijn.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

Een combinatie van een lagedrukgebied ten westen van Schotland en een hogedrukgebied boven Italië stuurt lucht uit het zuidwesten. Voor tropo levert dit slecht enkele kleinere en kortdurende gebieden met redelijke condities op. Wel zijn er wat gebieden met neerslag en dus mogelijkheden voor regenscatter.houden.

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

Er zijn meldingen van trans-equatoriale QSO’s op 144MHz van Zuidelijk Afrika naar de zuidelijke Middellandse Zee, maar in onze regio kunnen we hier alleen maar over dromen als gevolg van onze noordelijke ligging. [1]

Meteorenverstrooiing is nog steeds de beste optie met random meteoren voor zonsopgang, maar we komen dichter bij de Lyridenregen van april later deze maand.

De zonneactiviteit is de laatste tijd wat afgezwakt, met voorlopig te lage Kp waarden voor aurora. Kijk uit naar fladderige signalen op de HF- of VHF-banden, gebruik de verschillende clusters of sla de frequentie van een van de noordelijke bakens op in het geheugen van je ontvanger.

Tip: Het Tonight@8 webinar van maandag 8 april is gewijd aan aurora. Whitham Reeve zal kijken naar hoogfrequente noorderlichtreflecties die zijn waargenomen bij Anchorage in Alaska in de Verenigde Staten van Amerika. De presentatie zal een overzicht bevatten van vroege onderzoeken en concepten die ten grondslag liggen aan de waarnemingen van aurora reflecties en instrumentatie. Het zal ook een selectie van spectrumbeelden uit 2020 bevatten die aurora reflecties laten zien. Het webinar is te volgen op het RSGB YouTube kanaal of het speciale BATC-kanaal. Ga voor meer informatie naar de RSGB-website op rsgb.org/webinars

Er zijn momenteel veel contacten op de 6 meterband via trans-equatoriale propagatie; van Sporadic E is echter nog niet veel te zien, maar dat zal de komende weken zeker veranderen.

Het is een goed moment om een vroege blik te werpen op de sporadische-E vooruitzichten voordat het echt druk wordt.

Enkele achtergrondregels die kunnen helpen zijn om propquest.nl te gebruiken om te zien waar de straalstromen zich bevinden, aangezien sporadische-E-propagatie vaak geassocieerd wordt met turbulentie in regio’s met straalstroomactiviteit. Zoek dan naar een relatief lage Kp-index. De andere hoofdregels hebben te maken met timing. Meestal zijn er twee vensters met goede kansen, een in de ochtend en een tweede in de late namiddag of vroege avond. Aan het begin van het seizoen zijn deze echter bij benadering.

Sporadic-E begint op de lagere banden zoals 10m en breidt zich, als het sterk genoeg is, geleidelijk uit naar de hogere banden. De 10 en 6m banden zijn waarschijnlijk de banden die deze maand gecontroleerd moeten worden.

[1] https://ei7gl.blogspot.com/2024/04/day-6-tep-opening-on-144-mhz-from.html  en https://ei7gl.blogspot.com/2024/04/tep-opening-on-144-mhz-band-from-japan.html

EME

Voor EME-operators wordt de declinatie van de Maan weer positief op zondag, wat ook het perigeum van de Maan is, zijn dichtste punt bij de Aarde, dus we zullen verlengende Maanvensters zien, toenemende elevatie en lage padverliezen. 144MHz hemelruis is laag tot de totale zonsverduistering van maandag, daarna matig voor de rest van de week.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentre ,  darc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.uk,  swpc.noaa.gov,  en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl