Archief voor categorie: propagatienieuws

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De solarfluxindex is afgelopen week verder gezakt naar een magere 120 en was het aardmagnetisch veld meestal rustig.

Afgelopen donderdag was het zelfs voor het eerst in bijna een jaar onder de 120. Dit is niet het einde van het maximum. Het is waarschijnlijker dat de huidige cyclus 25, net als sommige andere ervoor, ook een dubbel maximum zal vormen. Een kleine dip ertussen. Volgens de huidige voorspellingen zou het tweede maximum dan in 2024 zijn.

Het betekende dat de HF-propagatie niet uitmuntend was maar wel goed bruikbaar door de seizoensgebonden HF-condities zijn in de herfst.

De grafieken opPropquest.co.uk tonen dat de kritische frequentie voor de F2-laag nog steeds piekt op meer dan 12 MHz rond het middaguur. De kritische frequentie van de F2-laag is de hoogste frequentie waarbij radiogolven worden teruggestuurd naar de aarde als ze rechtstreeks de ionosfeer in worden gestuurd.

Dit geeft ons een maximaal bruikbare frequentie, of MUF, over een pad van 3000 km van meer dan 40 MHz. Interessant genoeg geeft het ons ook een MUF van meer dan 14,7 MHz over een afstand van 500 km voor verbindingen over een kortere afstand op de 20m band.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen wordt aanhoudend lage tot matige zonneactiviteit verwacht. Individuele M-klasse zonnevlammen lijken mogelijk met het oog op een nieuwe regio die momenteel naar de zuidoostelijke rand draait, evenals andere regio’s die naar de voor ons zichtbare zonneschijf zullen draaien tegen het begin van de week.

De zonneflux zal rond de 120 liggen, met een licht opwaartse trend. De geomagnetische activiteit zal grotendeels rustig zijn in het weekend, maar in de nacht van zondag op maandag zal de Kp index weer oplopen naar bijna 6 met een G2 storm.

Oorzaken zijn enerzijds een toename van de snelheid van de zonnewind als gevolg van een coronaal gat, en aan de andere kant zal de aarde zeer waarschijnlijk onder invloed komen van een coronale massa-ejectie.

De kans op aurora wordt hierbij beïnvloed door de Bz-component van het magnetisch veld van het interplanetaire magnetische veld of IMF. Dit wijst al lange tijd overwegend naar het zuiden, waardoor de Kp-index hoger is dan normaal. Dit betekent dat het IMF zich gemakkelijker koppelt aan het aardmagnetisch veld, net als twee staafmagneten die noord tegen zuid zijn gericht. Op zaterdagmiddag was het licht noordelijk, maar dit kan weer veranderen.

Nog even terug naar het begin van de maand. OK1HH merkte in zijn wekelijkse radioweercommentaar op 9 november op dat het STEVE-fenomeen (Strong Thermal Emission Velocity Enhancement) ook werd waargenomen tijdens het noorderlicht op 5 november. Het lijkt op het noorderlicht en kan zelfs bij een lagere k-index worden waargenomen. Het doet zich voor wanneer hete en snelle gasstromen (3000° C) door de magnetosfeer stromen.

Bij een lage Kp kunnen we verwachten dat de MUF varieert van circa 10 MHz in de nacht tot boven de 35 MHz overdag met pieken naar 40 MHz. In de eerste helft van de nacht blijft 10 MHz open, in de tweede helft 7 MHz. Over het geheel genomen zal de komende week wat onrustiger zijn dan de voorgaande – maar ook doorgaan met overwegend goede, winterse DX-condities.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

De schijnbaar eindeloze periode van onbestendig weer zal waarschijnlijk de dagen aanhouden tot een hogedrukgebied bij Ierland opduikt. Dit betekent opnieuw een week met slechts marginale tropo condities. Alleen de Belgische kust kan mogelijk aanhaken bij wat redelijke condities richting Normandië.

De lucht wordt over zee aangevoerd. In deze tijd van het jaar kan dit vaak betekenen dat er buien ontstaan. Het kan de moeite waard zijn om de regenscatter mogelijkheden in de gaten te houden voor stations aan de kust.

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

De piek van de Leoniden was afgelopen vrijdag en zaterdag. Het is een vrij brede periode van activiteit en met de kleine Moncerotiden die zijn hoogtepunt bereikt op de 22e, kunnen de omstandigheden voor meteorscatter nog steeds goed zijn gedurende de komende week.

In de nacht van zondag op maandag zal de Kp index weer oplopen naar bijna 6 met een G2 storm met een verhoogde kans op aurora.

EME

Voor EME-operators begint de declinatie van de maan op een minimum, maar deze stijgt de hele week en wordt laat op woensdag weer positief. Verliezen zijn het laagst met het perigeum van de maan op dinsdag de 21e. 144MHz hemelruis is laag de hele week. Perigeum is wanneer de Maan op zijn dichtste punt bij de aarde staat.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentre ,  darc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.uk,  swpc.noaa.gov,  en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De afgelopen week is de zon weer wat actiever geworden. Op 22 oktober was de zonnefluxindex voor het eerst in 11 maanden kortstondig onder de 120. Zaterdag was het met 156 weer een stuk hoger.

Terwijl de zonnefluxindex steeg, werden de geomagnetische omstandigheden enigszins onrustig. De maximale Kp-index was 4,67 op 29 oktober, maar heeft zich daarna hersteld tot tussen 1 en 3.

Dit had niet al te veel invloed op HF met de maximaal bruikbare frequentie die overdag de hele week constant boven de 28MHz bleef, en zelfs 43MHz bereikte op donderdag de 2e. De diverse DX-pedities zijn daardoor ook op de hogere banden vaak goed te horen.

Vrijdag verscheen er een uitgestrekt actief gebied aan de zuidoostelijke rand van de zon, dat al de aandacht had getrokken door massale zonnevlamactiviteit toen het nog aan de achterkant van de zon lag. Het gevlekte gebied dat bekend staat als AR3477 wordt momenteel nauwlettend in de gaten gehouden. AR3474 is nog steeds het grootste en meest magnetisch complexe gebied dat momenteel zichtbaar is in het zuidwestelijke kwadrant van de zon. Ruimteweerwaarnemers verwachten echter dat AR3477 zich zal ontwikkelen tot een significant groot gebied en AR3474 qua grootte en magnetische complexiteit zal inhalen. Dit betekent dat de kans op het optreden van M-flares volgens NOAA momenteel 40 procent is.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen houden we een SFI van circa 155, maar kan het aardmagnetisch veld roet in het eten gooien. Op 3 november om 0430 UTC werd in het noordwestelijke kwadrant van de zon een grote uitbarsting van filamenten, een plasmaboog, waargenomen. Volgens de huidige berekeningen komt de bijbehorende plasmawolk recht op de aarde af en zal op zondag 5 november tussen 1200 en 1800 UTC een matige geomagnetische storm veroorzaken. In de komende nacht neemt dat toe tot een sterke storm (klasse G2) met een Kp index van 6. [Link NASA-Animatie https://iswa.gsfc.nasa.gov/downloads/20231103_094700_2.0_anim.tim-den.gif ]

Deze storm zal ingeklemd zitten tussen CME-wolken, die de aarde van tevoren zullen schampen, en een zonnewind van meer dan 600 km/s, die de plasmawolk zal volgen. Dit betekent dat we tot 10 november ook verhoogde kans op noorderlicht of geomagnetische storingen kunnen verwachten

Als de voorspelde magnetische storm wegebt, zullen de bovenste banden  in de ochtend weer snel openen en met een MUF die overdag ruim boven de 30 MHz komt. Een uur voor zonsopgang zal de MUF rond de 15 MHz liggen, in de nacht dalen tot 7 MHz en bij zonsopgang rond de 25 MHz.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

De huidige periode van onbestendig weer met lagedrukgebieden, harde wind en regen of buien zal waarschijnlijk ook de komende week aanhouden. Kans op tropo condities is daardoor nihil. Klein lichtpuntje is de mogelijkheid voor regenscatter.

Andere gebieden in de wereld hebben meer geluk met de propagatie op VHF. EI7GL meldt o.a. de recente TEP (Trans-Equatorial Propagation) openingen in Zuid-Amerika op de 144 MHz-band. Carlos CX5CBA in Montevideo, Uruguay schrijft… “Vanaf 21 oktober 2023 zijn er twee weken lang elke nacht TEP-openingen geweest tussen Zuid-Amerika en het Caribisch gebied. Ik heb verschillende contacten kunnen maken op 144 MHz op SSB en Q65 met een 4,7 m lange Yagi-antenne en 50W. De gewerkte stations zijn: SSB: HI8D, HI8AN, HI8GSP, NP4BM en in Q65: HI8D, HI3I, HI8T, NP4BM, PJ4GR.”.

De geomagnetische evenaar ligt bijna op gelijke afstand van beide stations en het pad staat ook loodrecht op de geomagnetische evenaar. Dit is zo ongeveer het ideale pad voor een TEP-opening op 144 MHz.

De andere stations NP4BM (Puerto Rico) en PJ4GR (Bonaire) bevinden zich ook in het westelijke deel van het Caribische gebied. Dit volgt het typische patroon voor TEP-openingen in Zuid-Amerika op 144 MHz … d.w.z. stations in Uruguay en Argentinië werken in de Dominicaanse Republiek, Puerto Rico en Bonaire terwijl stations in het zuiden van Brazilië meestal in het oostelijke deel van het Caribisch gebied werken – Martinique, Guadeloupe, enz. Link: https://ei7gl.blogspot.com/2023/10/6100km-tep-on-144-mhz-band-from-uruguay.html

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

Ook buiten het gebruikelijke seizoen is Sporadische-E propagatie niet uit te sluiten. Op 16 oktober is 6m kort opengegaan tussen Italië en Hawaii Link : https://ei7gl.blogspot.com/2023/10/27300km-long-path-opening-on-50-mhz.html

In de grafiekplots van de metingen in Dourbes was op 1 november 1700 een piek te zien in de E regio. Dit kan genoeg zijn geweest om paden te produceren op de 6m band datamodi. De favoriete tijdstippen voor deze toevallige gebeurtenissen zijn meestal rond 10 uur of 17 uur.

De vooruitzichten voor meteoorscatter zijn nog steeds goed omdat de Orionïden waarschijnlijk tot de 7e blijven hangen en we de piek van de Taurïden rond 12 november naderen. De week daarna kijken we uit naar de Leonïden van november. Dus als je nog geen meteoorscatter hebt geprobeerd, is dit misschien een goed moment om je in te lezen over modes, frequenties en bedieningstechnieken.

Tot slot nog een korte opmerking over poollicht, dat altijd mogelijk na verhoogde activiteit op de zon. Houd de Kp-index in de gaten voor grotere waarden boven 5. Komende nacht wordt Kp 6 verwacht.

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de maan maximaal dit weekend, wat lange maanvensters en hoge maanhoogte betekent. Padverliezen zijn het hoogst in deze periode vanwege het apogeum op dinsdag de 6e en 144MHz hemelruis is de hele week laag.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentre ,  darc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.uk,  swpc.noaa.gov,  en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

De HF-propagatie is uitstekend omdat het steeds meer herfst wordt op het noordelijk halfrond, en dit is ook het geval in de ionosfeer. Dit betekent dat de F-laag ’s nachts blijft bestaan, doordat de vrije elektronen maar heel langzaam recombineren. Dit is duidelijk merkbaar in de bovenste banden, d.w.z. op 10, 12 en 15 meter.

De zonneflux steeg van 155 naar 166 eenheden in het midden van de week, en sterke signalen uit het Stille Oceaangebied werden ontvangen op 17 en 15 meter in de ochtend, wat verbazingwekkend is omdat een deel van het propagatie pad bijna recht over de Noordpool loopt.

De maximaal bruikbare frequentie kwam regelmatig boven de 30 MHz uit en haalt soms 40 MHz De 10 m band leverde sterke signalen, maar helaas ook van bandindringers, bijv. transportbedrijven met Illegale CB-radio’s ten nadele van de wereldwijde amateurradiodienst.

Op vrijdag werden we verrast door een zogenaamd co-rotating interaction region, afgekort CIR. Dit zijn schokachtige overgangszones tussen snel en langzaam bewegende stromen zonnewind die vaak voorafgaan aan sterkere coronale gaten met snelle winden. Een beetje zoals een coronale massa-ejectie in het klein. Als gevolg van deze CIR steeg de k-index naar 4, wat duidt op een actief aardmagnetisch veld. De gevolgen voor de propagatie waren echter minder ernstig dan verwacht. Momenteel worden nog steeds zonnewindsnelheden van 500 km/s en meer gemeten.

Ondanks dit alles kunnen we dit weekend goede kortegolfcondities verwachten. De huidige snelle zonnewind zal waarschijnlijk in het weekend afnemen. Bij het begin van de nieuwe week zouden we onder invloed kunnen komen van een ander coronaal gat: snelle zonnewind van CH61 zou zeker het potentieel hebben van een kleinere magnetische storm van G1 sterkte.

HF-vooruitzichten

NOAA verwacht voor de komende dagen een SFI van 145-150 en een Kp index tot 3. Bij het begin van de nieuwe week zouden we onder invloed kunnen komen van een coronaal gat met een kleinere magnetische storm van G1 sterkte.

De maximaal bruikbare frequentie zal variëren van 14 MHz in de nacht tot mogelijk 40 MHz overdag. De 10m band gaat daardoor kort na zonsopkomst al open naar Azië en Australië en blijft tot één tot twee uur na zonsondergang open naar het westen. Bij kalme atmosferische omstandigheden leveren de lagere kortegolfbanden ook goede DX-signalen.

Voor de Jota verbindingen (komend weekend) zal 80m overdag moeilijk worden door de hoge demping.

Laten we eens kijken naar HF-paden naar de W8S Swains Island DXpeditie in de Stille Zuidzee.

Op een afstand van ongeveer 15.000 km op het korte pad en 24.500 km op het lange pad, is het een behoorlijke afstand voor signalen om te overbruggen. Het korte pad gaat richting 350 graden over de pool en voor het lange pad is de richting 169 graden.

De beste openingen naar Swains vanuit beginnen op de 20m band vanaf ongeveer 0630UTC. Naarmate de ochtend vordert, ga je omhoog in frequentie totdat je rond 1000 tot 1100UTC op de 10m band komt. Dit pad zou open moeten blijven tot 1500 of 1600UTC, waarna je kunt afzakken naar de 12, 15 of 17m banden.

De lange pad openingen kunnen een stuk zwakker zijn, met een korte opening op de 15m band van 0600 tot 0800UTC. Ga dan naar de 12 of 10m banden van 0700 tot 0900UTC. Er kan ook een lange-weg avondopening zijn van 1800 tot 2000UTC op de 17 en 10m banden. De bovenstaande voorspellingen zijn voor SSB en CW. Het kan zijn dat FT8-openingen deze tijden iets verlengen.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

De weerkaarten tonen nu een wezenlijk ander beeld dan in de afgelopen weken. Door de positie van lage- en hogedrukgebieden wordt koudere lucht over de Noordzee aangevoerd. Tropo condities zijn daardoor voorlopig marginaal. Wie overigens wat verder uitzoomt op de weerkaarten kan zien dat het in Groenland al stevig winter is met plaatselijk temperaturen van -30 °C.

Buienactiviteit is voorlopig beperkt en dat geldt daardoor ook voor de kansen op regenschatter.

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

Oktober is een goede maand voor meteorscatter, met hoge aantallen random meteoren en een aantal kleine regens. De meest opvallende is de Orionïden meteorenregen die zijn piek bereikt op 22 oktober en actief is tot 7 november met een gemiddelde zenitale frequentie van ongeveer 20 per uur.

Voor aurora blijft het een kwestie van de activiteit op de zon en de Kp index in de gaten houden. Voor de komende dagen is de kans op aurora erg klein.

EME

Voor EME-operators is de declinatie van de maan negatief en dalend gedurende de hele week, met een minimum op vrijdag de 20e met bijbehorende kortere maanvensters. Omdat we nu voorbij het hoogste punt zijn, zullen de padverliezen blijven dalen.

144MHz hemelruis begint zeer hoog met de ringvormige eclips op zaterdag de 14e. De week erna wordt het gematigd, oplopend tot een piek van meer dan 2000 Kelvin op donderdag.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentre ,  darc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.uk,  swpc.noaa.gov,  en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Afgelopen week waren er meerdere bijzonderheden met invloed op de propagatie. De stormwaarschuwing voor zondag bleek terecht. De zonnewind nam die avond rond 18.00 uur UTC toe en tegelijkertijd draaide de richting van het magnetische veld dat door de zonnewind werd gedragen drie uur lang heftig naar het zuiden. Het magnetische veld van de zonnewind koppelt het zich in dat geval gemakkelijker aan het magnetische veld van de aarde, waardoor zonneplasma binnenstroomt via de polen. De oorzaak was een plasmawolk van een coronale massa-ejectie.

Het gevolg was een magnetische storm en zeldzaam, roodgekleurd noorderlicht ver in het zuiden. Het maximum van de MUF overschreed daardoor maandag en dinsdag slechts met moeite korte tijd de grens van 28 MHz, in plaats van 30 MHz en meer zoals in de voorgaande dagen. Het is de moeite waard om mensen eraan te herinneren dat op dit punt in de zonnecyclus de propagatie meer worden bepaald door de Kp-index dan door de zonnefluxindex.

Rode Aurora’s zijn zeldzaam omdat ze moeilijk met het blote oog te zien zijn en daarom zelden worden gemeld. Maar ook omdat rode Aurora’s een speciale conditie vereisen: Het rood duidt op aangeslagen zuurstofatomen. Wanneer elektrisch geladen deeltjes van de zonnewind in de hoge atmosfeer, op een hoogte van 200 km en meer, zuurstofatomen tegenkomen, worden deze geïoniseerd. Na korte tijd vindt recombinatie plaats en wordt er licht uitgezonden. Zuurstofatomen die door zonnedeeltjes worden aangeslagen, zenden hun rode lichtfotonen echter heel langzaam uit. De stralingstijd van de overgang is 110 seconden – een eeuwigheid in het kwantumrijk. De atomen moeten zo lang ongestoord blijven om hun magische rode licht te produceren. Daarom komen rode Aurora’s zelden voor in vergelijking met groene Aurora’s, waarbij de stikstofatomen van de aardatmosfeer betrokken zijn in plaats van zuurstofatomen.

HF-vooruitzichten

Voor de komende dagen verwacht NOAA een zonnefluxindex van circa 150 en een Kp index tussen 1 en 4. De maximaal bruikbare frequentie zal hierdoor variëren tussen 11 MHz in de nacht tot 30 MHz.

Bij een redelijk rustig aardmagnetisch veld zijn er deze herfst regelmatig openingen op 10m. In de ochtend is dat naar van Azië en Oceanië; in de namiddag zou 10m moeten opengaan voor de VS en Canada. Er zijn genoeg 10m-bakens om naar te luisteren van 28,160 tot 28,330 MHz, evenals FM-repeaters rond 29,600 MHz. 15 m zou de meeste DX moeten bieden. In de nacht blijft 40 m open; 30 m hangt af van de toestand van het aardmagnetisch veld. Op dit punt in de cyclus zijn zonnevlammen en coronamassa-uitbarstingen zeer frequent en moeilijk te voorspellen. Wees dus niet verrast als de Kp-index weer omhoog gaat wat resulteert in lage MUF’s en verstoorde propagatie omstandigheden.

Tip: Ook zonsverduisteringen kunnen een merkbare invloed hebben op de structuur en dynamiek van de bovenste atmosfeer van de aarde – de ionosfeer. Dit is voornamelijk te wijten aan de plotselinge vermindering van zonnestraling die de aardatmosfeer bereikt tijdens de verduistering. Aangezien de ionosfeer geladen deeltjes (ionen en elektronen) bevat en verantwoordelijk is voor het weerkaatsen en breken van radiogolven, kunnen veranderingen in de ionosfeer ook van invloed zijn op radiocommunicatie en navigatiesystemen. Op Phys.org: https://bit.ly/3PVssTX  is een pagina geweid aan de belangrijkste effecten.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

Opnieuw ligt er een hogedrukgebied boven Duitsland, maar dit keer wat meer naar de alpen. De kaarten op dxinfocentre tonen daardoor voor de komende dagen meerdere gebieden met redelijke tot verhoogde tropo condities.

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

Vorige week zijn trans-equatoriale openingen op 50MHz gemeld tussen V51 Namibië en het Verenigd Koninkrijk tot het noorden van Schotland. Tijdstip was rond 1900UTC.

Het Sporadic E seizoen op VHF loopt normaal in augustus ten einde en speelt daarna alleen op HF nog een rol. De ionosonde-data van Dourbes laten af en toe ‘bliepjes’ zien in de kritische frequentie van de Sporadische-E laag, bijvoorbeeld naar 7,5 MHz rond 1650UTC op woensdag 27 september. Dit zou zeker genoeg zijn voor 10m en misschien zelfs kansen bieden op 6m. Het Es winter seizoen start vanaf half december (dit heeft een relatie met een jaarlijkse toename in het aantal meteorieten).

Meteorenscatter wordt beter naarmate we dichter bij de Draconïden van oktober komen, die hun piek bereiken in de nacht van 8 op 9 oktober.

Voor de komende dagen is Aurora niet te verwachten. Dit blijft een kwestie van dagelijks de Kp verwachting controleren op poollicht.be.

EME

De declinatie van de maan wordt positief op vrijdag 29 september en bereikt zijn piek op donderdag erna. Dit betekent toenemende elevatie en langere tijdvensters tot dan. Het nadeel is dat de padverliezen de hele week toenemen in de aanloop naar het apogeum op 10 oktober.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentre ,  darc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.uk,  swpc.noaa.gov,  en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl