Propagatienieuws – 16 maart 2024

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Tot nog toe past de maand maart niet bij een zonnevlekkenmaximum. In slechts vier weken tijd is de zonnefluxindex (SFI) gedaald van ongeveer 200 naar bijna 120.

Vorige week produceerde het nu niet meer zichtbare gebied 3599 twee M-vlammen, maar de vlamactiviteit is momenteel beduidend lager dan de voorgaande maanden. Aan de andere kant was het aardmagnetisch veld vrij rustig, wat gunstig was voor de lagere banden.

Op vrijdag leverde zonnewind voor wat afwisseling met deels actieve geomagnetische condities (Kp 3-4).

Op vrijdagavond namen ook de laag-energetische protonwaarden toe als gevolg van een grote coronale massa-ejectie (CME), die ook vroeg op vrijdag werd waargenomen en achter de westelijke rand van de zon ontstond. Vanwege de locatie van de uitbarsting is het niet waarschijnlijk dat de aarde door deze CME wordt geraakt. Niettemin was er vrijdagavond een kleine protonenstorm (S1) en een totaal verlies van transpolaire radiopaden.

Tot nu toe heeft de huidige neerwaartse trend in zonneactiviteit niet veel invloed gehad op de propagatieomstandigheden, omdat de ionosfeer erg traag kan zijn. De hoogste MUF3000 op de middag was 35 MHz boven Centraal-Europa. Alle banden inclusief 10 meter openden stabiel en boden goede propagatieomstandigheden.

HF-vooruitzichten

NOAA meldt ook dat het actieve gebied 3590 aan de andere kant van de zon kan worden waargenomen met helioseismologie. Dit zou kunnen betekenen dat het nog steeds actief is als het binnenkort terugkeert. Dit gebied produceerde de zonnevlam X6 op 22 februari – de grootste tot nu toe in zonnecyclus 25.

Helioseismologie is een wetenschappelijke tak van de zonneastrofysica die zich bezighoudt met de natuurlijke trilling van de zon en deze gebruikt om inzicht te krijgen in haar interne structuur. Al in 1960 ontdekte de Amerikaanse natuurkundige Robert B. Leighton ritmische bewegingen op het oppervlak van de zon met een periode van ongeveer vijf minuten. Deze bewegingen bleken oscillaties van de zon te zijn en vormden de basis voor helioseismologie. Door de oscillatiegegevens te analyseren, kunnen conclusies worden getrokken over de fysische eigenschappen van de zon. Zo kunnen bijvoorbeeld de temperatuurverdeling of de magnetische velden onder het oppervlak van de zon worden gevisualiseerd.

De voorspellingen voor de komende week beschrijven allemaal een opwaartse trend, hoewel de voorspelde waarden van de verwachte zonneflux verschillen: Terwijl de NOAA een stijging tot 135 eenheden verwacht, voorspelt de US Air Force zelfs een stijging tot 150 eenheden. Het aardmagnetisch veld zal rustig blijven met een Kp index van 2 tot 3.

De propagatieomstandigheden zijn vergelijkbaar met de voorgaande week: de 10 m-band zal naar verwachting van kort na zonsopgang tot zonsondergang opengaan, 14 MHz blijft op sommige avonden tot bijna middernacht open en afgelopen maandag ging het zelfs tot ver in de tweede helft van de nacht door. Dit zijn al de voorbodes van een 20 m-band die 24 uur per dag open is, die we over een paar weken weer krijgen. In de nacht schommelt de MUF momenteel rond de 10 MHz, dus 30 meter blijft de hele nacht open voor langeafstandsverkeer.

En woensdag om 0306 UTC is het weer zover: de lente-equinox. Dit markeert ook het begin van de astronomische lente. De terminator, de dag-nachtgrens, loopt dan precies noord-zuid over de twee polen; het noordelijk en zuidelijk halfrond ontvangen evenveel zonlicht. Dit is de tijd van de beste omstandigheden voor de grey line. Dit is een band rond de aarde die daglicht van duisternis scheidt. Propagatie langs de schemerlijn is zeer efficiënt. De reden hiervoor is dat de D-laag, die RF-signalen absorbeert, snel verdwijnt aan de zonsondergangkant van de grey line en nog niet is opgebouwd aan de zonsopgangkant. Als gevolg hiervan heeft het signaalpad langs deze lijn overal een hoog ionisatieniveau. Radioamateurs en kortegolfluisteraars kunnen dit effect gebruiken voor DX-contacten door deze band te observeren op zijn weg rond de wereld. In Nieuw-Zeeland bijvoorbeeld is de zonsopgang rond 1815 UTC, wanneer de zon hier net onder is gegaan.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

Dit weekend schuift een hogedrukgebied over Spanje en Frankrijk nar het noordoosten. Voor onze regio levert het voorlopig geen noemenswaardige tropocondities op. Er wordt wel wat neerslag verwacht en daarmee kansen op regenscatter. Naarmate we naar het laatste deel van de maand gaan, wordt de intensiteit van de buien groter door de extra warmte die de effectiviteit van regenscatter verbetert.

Onweer is voorlopig niet te verwachten, maar het loont toch om kennis te nemen van het zeldzame fenomeen bliksem-scatter. In Australië is hiermee recent een MSK144 QSO gemaakt op 23cm over een afstand van 505 km.

[link https://ei7gl.blogspot.com/2024/03/lightning-scatter-contact-on-1296-mhz.html ]

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

Meteorscatter moet het voorlopig hebben van random meteoren – probeer net voor zonsopgang voor de beste resultaten. Maar met de volgende grote bui, de Lyriden eind april, moeten we nog even wachten op een toename in activiteit.

Sporadic-E duikt af en toe op in de plots op Propquest, maar het hoofdseizoen is nog even weg. 10m en de lage VHF-frequenties zullen hier het meest van profiteren. In Australië zijn enkele laagvermogen bakens actief net boven 30 MHz. Deze worden af en toe ook in onze regio gehoord. https://ei7gl.blogspot.com/2024/03/low-band-vhf-tests-by-tony-mann-in.html

Wie 6m goed in de gaten houdt wordt soms beloond met een F2 opening.  Op 9 maart is het 20.000 km lange pad naar Chatham Island opengegaan.

[ https://ei7gl.blogspot.com/2024/03/20000km-opening-on-50-mhz-from-chatham.html  }

EME

Voor EME-operators bereikt de declinatie van de Maan een maximum op zondag, maar de padverliezen beginnen weer toe te nemen. 144MHz hemelruis is matig, dalend naar laag op woensdag.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentre ,  darc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.uk,  swpc.noaa.gov,  en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl