Propagatienieuws – 23 maart 2024 -update

Deze week in Propagatienieuws:

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom Koeken (PC5D).

HF

Na een rustige fase steeg de zonneflux vorige week tegen het weekend aanvankelijk van 130 naar bijna 200. Dit was vooral te danken aan het zeer actieve gebied 3615, en het voormalige monstergebied is ook terug.

Het was de bron van de X6-zonnevlam op 22 februari – de grootste tot nu toe in zonnecyclus 25 – en draagt nu het nummer 3614.

Twee actieve regio’s produceerden op zaterdag rond 0140 UITC samen een X1.1-klasse zonnevlam, en rond 0700 UTC een kleinere vlam in de M klasse. Daarna volgden er nog enkele zonnevlammen, allemaal gericht op de aarde.

Ruimteweerwaarnemers noemen de dubbele uitbarsting van 0140 UTC een “sympathische zonnevlam”. Sympathieke zonnevlammen zijn paren zonnevlammen die bijna gelijktijdig ontstaan op ver uit elkaar liggende zonnevlekken. Dit is geen willekeurige gebeurtenis. Bijna onzichtbare magnetische lussen in de corona verbinden de gebieden met elkaar. Dit betekent dat eruptieve instabiliteiten van de ene naar de andere kunnen reizen.

De dubbele uitbarsting duurde meer dan vijf uur en produceerde een coronale massa-ejectie (CME). De eerste gegevens van de SOHO-coronagraaf en beelden van het STEREO-A ruimtevaartuig suggereren dat de CME op de aarde gericht is. Daarom wordt verwacht dat hij in de komende 36 tot 72 uur op aarde zal aankomen.

Door de uitbarsting van de X1.1 vlam waren de propagatieomstandigheden zaterdagochtend aanvankelijk verstoord. Er werd een R3 radio black-out en een S1 stralingsstorm (protonen) geregistreerd.

HF-vooruitzichten

De zaken gaan op een soortgelijke turbulente manier verder. Aan het begin van de week wordt een verhoogde zonnewind van een coronaal gat verwacht. De NOAA kondigt ook een co-rotating interaction region (CIR) aan voor 25 maart, die mogelijk een geomagnetische storm van G1-klasse kan veroorzaken. CIR’s zijn overgangszones tussen snel- en langzaam bewegende stromen zonnewind. Ze bevatten schokgolven en samengeperste magnetische velden.

Al met al is er dit weekend een mix die waarschijnlijk zal leiden tot een aanvankelijk aanhoudende verstoring van de kortegolfpropagatie tot en met maandag. En door de over het algemeen hogere zonneactiviteit worden verdere verstoringen steeds waarschijnlijker voor de komende week.

Terwijl de NOAA de verwachte zonneflux opnieuw vrij laag vaststelt op 165, voorspellen de ruimteweerexperts van de Amerikaanse luchtmacht (USAF) een langzame daling naar 185 eenheden. De ervaring leert dat de voorspellingen van de USAF nauwkeuriger zijn. Voor de Kp index kunnen we zondag en maandag waardes verwachten van 4 tot 7 met tijdelijk sterke geomagnetische storm (G3).

Maar ongeacht de verwachte fluxwaarden heeft de MUF overdag al steeds meer moeite om boven de 30 MHz uit te komen. 10 meter is steeds minder uren open, de eerste voorbodes van de komende zomerse omstandigheden. Als je 10 meter wilt gebruiken, moet je dat nu doen voordat de band zijn zomerstop ingaat.

Aan de andere kant kunnen de middenbanden op HF nu ’s avonds langer worden gebruikt, 30 meter meestal de hele nacht lang. De beste TEP-condities zijn nu op 6 meter, d.w.z. speciale propagatie op paden die de evenaar in zuidelijke richting kruisen.

VHF en hoger

Tropo, regenscatter

Het goede nieuws is dat de weerkaarten boven de Noordzee een prachtig lagedrukgebied laten zien. Het slechte nieuws is dat we hierdoor tropocondities voorlopig kunnen vergeten. Regenscatter is wel mogelijk. Nu we de lente ingaan, kunnen de karakteristieke ‘aprilbuien’ heel nuttig zijn voor regenscatter. Hun effectiviteit is gerelateerd aan de zesde macht van de regendruppeldiameter, dus de grotere druppels in zwaardere ‘aprilbuien’ kunnen steeds waardevoller worden op de GHz-banden. Er zijn veel goede online weerradars beschikbaar waarmee je ze kunt volgen voor maximaal profijt.

Sporadische-E, meteorscatter en Aurora

Door de verwachte Kp van 7 neemt de kans op aurora maandag sterk toe. Rond deze tijd van het jaar komt aurora vaker voor doordat het magnetisch veld van de aarde gunstiger gekoppeld is aan de zonnewind. Meteorscatter is een mindere optie en berust op rondom activiteit, omdat we nog ver verwijderd zijn van grote meteorenregens.

Sporadische-E en gerelateerde Trans-Equatoriale Propagatie, of TEP, zal de komende maand een belangrijke speler zijn. Kijk voor TEP tussen Europa en zuidelijk Afrika naar clusters rond het midden van de dag. Hoewel het meestal stations in Zuid-Europa bevoordeelt, kan het af en toe ook opduiken voor onze regio. 

Voor Sporadic-E begint het nieuwe seizoen te ontwaken, dus de gebruikelijke stelregel om clusters te controleren is het beste advies, te beginnen met de 10m-band en op te werken naar de 6m-band. De traditionele ‘vensters’ in de ochtend en late middag zijn minder betrouwbaar in het vroege seizoen.

EME

Voor EME-operators: de declinatie van de maan is nog steeds positief, maar wordt komende maandag weer negatief. Padverliezen zijn maximaal door het apogeum op zaterdag de 23e. 144MHz hemelruis is laag, maar stijgt naar matig tegen het einde van de komende week, tot meer dan 1.000 Kelvin op zondag de 31e.

Propagatienieuws wordt samengesteld door Tom PC5D. Bij de samenstelling maakt hij onder andere gebruik van de voor Nederland relevante informatie uit het wekelijkse Propagation News van de Britse radioamateurvereniging RSGB, dxinfocentre ,  darc.de/der-club/referate/hf/ , Make More Miles on VHF, metoffice.gov.uk,  swpc.noaa.gov,  en poollicht.be. Propagatienieuws maakt ook deel uit van het radiojournaal van de Zuid-Limburgse zondagochtendronde. De audio opname van deze ronde is terug te luisteren op a22.veron.nl